1882 yılından 1917 yılına kadar Hereke Kumaş Fabrikası’na ve Hereke’ye hizmet etmiş, başarı ve çalışmalarından dolayı berat, nişan ve madalyalara layık görülen, Hereke’nin bir büyük mahallesine de adını verilen Hacı Mehmed Akif Bey’e vefatının sene-yi devriyesinde rahmetle.

Hacı Akif olarak da tanınan Hacı Mehmed Akif Bey, Topkapı Sarayı’ndaki Hırka-i Şerif hademelerinden Hacı Mustafa Efendi’nin oğludur. 1852’de İstanbul’da doğmuştur. Sıbyan mektebinde ve Enderun-ı Hümayun’da okuyarak tahsilini buralarda tamamlamıştır. Hacı Akif Bey idari işleri yürütmekte Allah vergisi bir yeteneğe sahip olan, çok konuşmayan, gereksiz işlerle uğraşmayan, dedikodu etmeyen, güvenilir birisidir.

7 Haziran 1865’te 13 yaşında iken Enderun hademesi olarak işe başlamış. 8 Temmuz 1873 Ziyafet-i Seniyye memuru muavinliğine atanmıştır. 1878’de Hazine-i Hassa’da görev yapar. 1881’de Fransız Dr.Mertel Hereke’de müdürlük yaptıktan sonra 1882’de Hacı Akif Bey Hereke’ye idari müdür olarak tayin edilir. 25 Ekim 1883 tarihinde Padişahın erkek çocuklarının sünnet düğünlerinde görevinde bulunur. 13 Ocak 1885’te misafirler dairesi eşyasının muhafaza memurluğuna tayin edilir.

8 Temmuz 1885’te salise nişanı alır. 1885 Aralık ayında Hazine-i Hassa dairesi müdürlüğüne getirilir. 3 Kasım 1886’da 4. dereceden Mecidi nişanına layık görülür. 25 Mart 1887’de Hücre-i Saadet’in yenilenerek döşenmesinde görevlendirilir.

1 Mayıs 1887’de Sultan Fatma (mirası kalanları) komisyon üyeliğinde görev alır. 28 Ağustos 1887’de saniye nişanı verilir. 4 Ocak 1888’de 3. derece Mecidi nişanı verilir. 6 Nisan 1889’da mütemayiz nişanı ile taltif edilir. 1889’da 3.derece Osmani nişanı takdim edilir.

5 Ağustos 1890’da Hereke kumaş fabrikasına heyeti idare azalığı, ayrıca 3. görev olarak depo müdürlüğü verildi.  28 Şubat 1891’de imtiyaz nişanının gümüş madalyası, 24 Haziran 1891’de ula sınıf-ı sanisi nişanına layık görülür.

1892 senesinde Kâbe’nin örtüsünün yenilenmesi gerektiği için Mefrüşat-ı Hümayun Müdürü olarak Hacı Mehmet Akif Bey zamanında Sultan II. Abdülhamit’in iradesiyle Hereke’de yaptırılarak gönderilmiştir.

20 Ocak 1893 elindeki 2. derece mecidi nişanı değiştirilerek 1. derece rütbeden Mecidi nişanı verildi. 24 Eylül 1894’de altın imtiyaz madalyası ihsan edilmiştir. 4 Nisan 1896’da mesai ve ikdamına mebni bu nişanı değiştirilerek 2. derece Osmani nişanı verildi.

1900-1901’de; Mekke ve Medine İstanbul’dan hediyeler ve yardım gönderilmesi görevi olan Surre-i Hümayun emanetine tayin edildi. 10 Aralık 1901’de birinci rütbeden Osmani nişanı ihsan edildi. Yabancı devletlerden ise Fransa, Almanya, Sırbistan, Rusya, Karadağ, İran, Bulgaristan, İtalya, Sisam, İsveç ve Norveç, Saksonya tarafından Hacı Akif Bey’e farklı isim ve derecelerde nişanlar verilmiştir. 30 Ekim 1902’de görevindeki ehliyet ve sadakatine binaen bala rütbesi verilmiştir.

17 Mayıs 1910 tarihinde Şehzade Mecid Efendi’nin oğlu Faruk Efendi için sünnet düğünü yapılan salon ve müştemilatının dekore edilmesi Padişah tarafından bizzat Hacı Akif Bey’e iletilmişti.

3 Haziran 1914’te Hazine-i Hassa encümeni üyeliğine seçilir. 22 Ekim 1914’de hizmet süresi 45 seneye ulaştığından emekliye ayrılması gerekirken Sultan Mehmed Reşad tarafından hizmetine devam etmesi istenildiğinden emekli yapılmamıştır.

Sultan II. Abdülhamid’in desteğiyle Yukarı Hereke Camii, Hacı Mehmed Akif Bey takibinde 1905-1906 temelinden yıkılarak yapılmıştır. Camiin girişinde, sac levha üzerine yazılı kitabesinde onun ismine atıfla bir şiir de yazılıdır.

30 yıl Mefruşat-ı Hümayun müdürlüğü yapan Hacı Mehmet Akif Bey 1900 yılından 1904 yılına kadar buranın idaresinin işleyişi ve düzeni hakkında çeşitli raporlar hazırlamıştır. Görevi başında iken 05 Ocak 1917’de Hakk’ın rahmetine kavuşmuştur. Arşiv belgelerinde ifade edildiği üzere Nazmiye, Kadriye adların kızları vardır. Mustafa İhsan adında torununun olduğu yine belgelerden anlaşılmaktadır. Hanımı İfakat’a birinci ve ikinci rütbelerden şefkat nişanları da verilmiştir. Akif Bey’in mezarı, Eyüpsultan’da yer alan Sultan Reşad türbesi haziresi içerisinde yer almaktadır.

Hacı Akif Bey’in Hereke’de bir mahalleye adı 1950lerde verilerek, burada geçen hatırasına bir hürmet gösterilmek istenmiştir. Beş dönem bu mahallede muhtarlık yaparak, onun buradaki çalışmalarına büyük saygı gösteren ve bu yazımızın derlenmesinde emekleri olan muhtarımız sayın Nazım Demirtaş’a çok teşekkür ediyorum. Onun nezdinde Hacı Mehmed Akif Bey’i rahmet, minnet ve şükranla yâd ediyorum.

Kaynaklar:

BOA. İ. TAL. 127/65; BOAÇ ŞD. 3143/35.

Musa Özturga günlüğü(www.herekeli.com).

Halid Ziya Uşaklıgil, Saray ve Ötesi, Yapı Kredi Yayınları, 2022.

Döndü Çavdar, Mefruşat-ı Hümayun İdaresi: modern zamanlarda Osmanlı saray eşyalarının idaresi, Konya: Palet Yayınları, 2016.