Tarih bilinci ve tarih bilgisi olmayan toplumlar aynı hatayı tekrar eder durur.

Değerli, eğitimci yazar merhum Ertuğrul Kazancı Lozan ile ilgili gazetemizde çok sayıda makalesi yayınlandı.

Lozan’ın her yıl dönümünde hem gazetemizde hem de  Cumhuriyet Gazetesi’nde mutlaka Ertuğrul Kazancı abimiz Lozan ile ilgili yazıları olurdu.

Sevgili Ertuğrul Kazancı aramızdan ayrılalı bir yıl oldu.

Bu yazıyı onun anısını yaşatmak için kaleme aldım.

Lozan denince akla ilk gelen isim İsmet İnönü olur.

Çünkü Lozan görüşmelerini Türkiye Cumhuriyeti Devleti adına başarılı bir şekilde temsil etmiştir.

İsmet İnönü kasım 1922’de Lozan’a giderken 1912-1922 arasındaki on yıllık savaştan yeni çıkmıştı.

Aç, sefil, savaş yorgunu 14 milyon insan biran önce barışa kavuşmak istiyordu.

Lozan Konferansı devam ederken İstanbul ve Çanakkale boğazları işgal altındaydı.

Boğazlarda İngiliz, İzmir limanında Fransız savaş gemileri bulunuyordu.

Lozan’a İngiltere başta olmak üzere Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya Devleti, boğazlar konusu için Sovyet Rusya ve Bulgaristan gözlemci olarak da ABD katılmıştı.

Lozan’da İngiltere’nin başını çektiği Türkiye karşıtı bir “cephe” oluşmuştu.

Türkiye neredeyse bütün bu devletlere karşı görüşme masasında tek başınaydı.

Türkiye Lozan’a Kurtuluş Savaşı’nın galibi olarak giderken müttefik devletler Türkiye’yi Birinci Dünya Savaşı’nın mağlubu olarak görüyor.

Bu yüzden Türkiye üç dört yılın değil, Atatürk’ün ifadesiyle “son üç yüz - dört yüz yılın hesabını sormak” istiyorlardı.

İsmet İnönü Lozan’ da kendisine Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından verilmiş olan 14 maddelik bir talimatnameye uygun hareket etti.

İsmet Paşa Lozan’da iyi mücadele etti.

Üç ay sonra müttefiklerin sunduğu Sevr’in biraz yumuşatılmış şekli olan anlaşma teklifini Ankara’nın da onayını alarak reddetti.

Bunun üzerine Lozan konferansı 4 Şubat 1923’de kesildi.

İsmet İnönü ve heyeti görüşmeleri yarıda keserek Türkiye’ye döndü.

Konferans dağılır dağılmaz Atatürk Türk ordusuna  “hazır ol” emrini verdi.

İzmir limanında demirli Fransız savaş gemileri kovuldu.

Kapitilasyonların kaldırılmasına yanaşmayan batıya ekonomik bağımsızlık konusunda ne denli kararlı olduğunu göstermek için İzmir iktisat kongresini topladı.

Sonuçta  23 Nisan 1923’de Lozan konferansı yeniden başlatıldı.

Aylar sonra 24 Temmuz 1923’de Lozan anlaşması imzalanmış oldu.

Şimdi bunca açık bilgi ve belgeye rağmen Lozan’ı hezimetmiş gibi göstermek isteyen çevrelere insan söyleyecek söz bulamıyor.

Bilgisizlik ve cehaletle varlığını sürdüren çevreler neyin hezimet, neyin başarı olduğu konusunu anlayacak durumda olmadığı açıkca görülmektedir.

Düzmece ifadelerle, karartmalarla gerçekler ortadan kalkmıyor...

Okumadan, araştırmadan Lozan konusunda söz söyleyenler birazcık araştırma yaparsa gerçeklerle buluşurlar.