Soydaşlar baharı “Marteniçka” ile karşıladı

Gebze Balkan Türkleri Derneği üyesi kadınlar Şamanlara uzanan bir Bulgar geleneği olan “Marteniçka” adı verilen bileklikleri hazırlayıp bugünden itibaren bahara merhaba dediler.

Kökeni Şamanlar’a dayanan, Bulgaristan’da da gerek Bulgarlar gerekse Bulgaristan’daki Türkler tarafından sürdürülen marteniçka geleneği Gebze’de soydaşlar tarafından sürdürülüyor. Beyhan Dönmez başkanlığındaki Gebze Balkan Türkleri Derneği’nin üyesi kadınlar Fatma Halisoğlu ve kızı Helin Halisoğlu, Gülşen Güler ve Seydiye Aksu ile onlara destek olan GebzeBİLKAR kursiyerlerinden Işık Karakoç’un annesi Şadiye Karakoç bugünden (01 Mart 2017) dağıtımına başlanacak olan marteniçkalar hazırladı.

Gebze Balkan Türkleri Derneği’nin eski Başkanı Hüseyin Aksu da eşine çabaları esnasında destek olurken geleneğin sürmesinden çok mutlu olduğunu belirtti. “Bahara merhaba” anlamına gelen marteniçkada kırmızı iplerin büyük önem taşıdığını belirten kadınlar bu iplere dizilen aksesuarların bileklik  olarak kullanıldığını kaydetti. Marteniçka diye adlandırılan bilekliklerden edinmek isteyenler derneğin Gebze İnönü Mahallesi, 1956 Sokak, 9/A adresindeki yerine de başvurabilir.

Marteniçka Nedir?

Çok eskilere dayanan bir Bulgar geleneğinin ürünü olan kırmızı beyaz renklere sahip el yapımı bilekliklere verilen isimdir. Ancak Bulgarlar öncesi Şaman kültüründe de izlerine rastlanmıştır.  Hakkında çok farklı hikayeler anlatılır. Günümüz de baharın gelişinin kutlanması için yapılmaktadır. 1Mart günü kola takılan marteniçkalar 15-20 gün sonra çıkartılarak meyve veren bir ağaca dilek tutularak asılır. Ve hatta çıkarma işlemi için de farklı söylentiler vardır. Tam gün belli olmamakla beraber genel kanı ilk kırlangıç görüldüğünde çıkarılması üzerinde yoğunlaşırken kimi kaynaklara göre bu kuş leylek kimilerine göre martı kimilerine göre ise turnadır.

Tarihi açıdan önemine değinmek gerekirse bu konuda da çeşitli rivayetler vardır.

Birincisi bir kış ayında savaşa giden Bulgar erkeklerine geride kalanlar, ‘Sizden haber alabilmemiz için savaşı kazandığınızda bir kuşun ayağına beyaz kaybederseniz de siyah bez bağlayın’ derler. Ve baharın geldiği dönemde ayağında beyaz fakat kandan kırmızı olmuş bez parçaları bağlı kuşlar gelir. Bu inanışa göre bu bezler savaşı kazandık ama çok can ve kan kaybettik manasına gelir. Bu pek yaygın bir inanış değildir.

İkinci bir rivayet ise: baba marta ya da marta nine diye tabir edilen ve baharın gelişini simgeleyen kişinin gelişini kutlamak için takılır bileklere. Bu daha yaygın bir rivayettir zira Bulgaristan’da her tarafın ve hatta hayvanların bile kırmızı beyaz süslendiği dönemde herkes birbirine ‘çestita baba marta’ der.

Bu gelenek günümüzde de devam etmektedir. Ve hatta uzun süre orada yaşadıktan sonra Türkiye’ye geri gelen göçmen vatandaşlarımız tüm iyi niyetleri ile bu uygulamaya devam etmektedir. Tüm iyi niyetleri ile diyorum çünkü uygulamanın temelinde Hristiyanlık ile alakalı şeyler de vardır. Ama pek ehemmiyet içermemekle birlikte marteniçkalar yapılmaya başlandı. Dilekleri tutalım. Baharın gelişini kutlayalım. Hem marteniçkanın kötülüklerden koruduğu ve şans getirdiği de söylenir.