ABD'de görülmekte olan Reza Zarrab davasında bugün kritik gün... Dava için, savunma ve savcılığın katılımıyla jüri seçimi yapılacak. ABD'deki ceza davalarında, sanığın suçlu olup olmadığına, mahkemede hazır bulunan jüri karar veriyor. Hakim ise, jürinin "suçlu" kararı vermesi halinde, sanığın alacağı cezanın niteliğini ve "ne kadar" olacağını belirliyor.

12 JÜRİ ÜYESİ SEÇİLECEK

“Zarrab davası” olarak New York Güney Bölge Federal Mahkemesi’nde başlayan dava süreci, Reza Zarrab’ın savcılık ile anlaştığına ilişkin bilgiler üzerine “Mehmet Hakan Atilla” ve “Halkbank” davasına dönüşmüştü.

Davanın jürili duruşma aşamasında 12 jüri görev yapacak.

Duruşmalar için jüriler, ABD vatandaşlarının seçmen ya da sürücü ehliyeti numaralarına göre belirleniyor. Sırası gelen ABD vatandaşı, jüri olmak için mahkemeye davet ediliyor. Böylece her duruşma için, görev yapacak jüri sayısından daha fazla kişiyi içeren bir “jüri havuzu” oluşturuluyor.

Bu jüri havuzuna dahil olan ABD vatandaşları, “iş ya da özel hayat” gerekçesiyle bu görevi erteleyebiliyor. Ancak jüri görevi ertelenen ABD vatandaşı, otomatik olarak bir sonraki duruşmanın jüri havuzuna kaydırılıyor. Bazı eyaletlerde, bir kaç kez çeşitli gerekçelerle jüri görevini erteleyen ABD vatandaşları için “zorla getirilme” kararı bile alınabiliyor.

JÜRİ NASIL SEÇİLİR?

Jüri seçiminde, davaya bakan Hakim’in yanı sıra, savcılık ve savunma da hazır bulunuyor. Üzerinde önceden anlaşılan sorular jüri havuzunda yer alan kişilere soruluyor. Verilen yanıtlar çerçevesinde, savcılık ya da savunmanın belirli sayıda jüri üyesinin o duruşmada görev almasına itiraz hakkı bulunuyor. Savunmanın 10 jüri üyesine, savcılığın ise 6 jüri üyesine itiraz etme hakkı vardır. Bu sayı, cezası idam olan suçlarda her iki taraf için de 20 jüriye itiraz edebilmeye kadar varabilir.

JÜRİ HANGİ DAVALARDA GÖREV ALIR?

ABD’de jüri sistemi, hem davanın başında, hem de sonunda devreye giriyor.

Cezası 6 aydan çok olan tüm davalara jüri bakıyor (Trafik suçu gibi hafif suçlar, boşanma gibi aile davaları ile çocuk davaları ise jürisiz yapılıyor)

İKİ ÇEŞİT JÜRİ VAR; BÜYÜK JÜRİ VE DURUŞMA JÜRİSİ

BÜYÜK JÜRİ- ABD yargı sisteminde, ceza davalarında savcılığın resen dava açma yetkisi bulunmuyor. Savcılık, yürüttüğü bir soruşturmanın eldeki kanıtlar açısından dava açma aşamasına geldiğine inandığında, “büyük jüri” toplanıyor.

Dava açılma aşamasında görev yapan jüriye “büyük jüri” denmesinin nedeni, duruşma jürisine göre daha kalabalık olması. Büyük jüri, en az 12 kişiden oluşuyor. Büyük jüri oturumları “gizli” yapılıyor. Büyük jüri, savcının ortaya koyduğu iddia ve kanıtları dinleyerek, dava açılıp açılmamasına karar veriyor. Büyük jüri oturumundan, hakkında dava açılacak kişinin bile haberi olmayabiliyor.

Büyük jüri, sanığı korumak için ABD sistemine dahil olmuş bir yöntem; Böylece tek bir kişinin, yani savcının, tek başına bir kişi ya kişileri suçlamasının önüne geçiliyor.

Büyük jüri oturumları gizli yapıldığından, bu jüride yer alan kişilerin de konuşulan kanıtları kamuoyuna açıklaması konusunda yasak bulunuyor. Bu yasağı delen, büyük jüri oturumunda ortaya konulan kanıtları açıklayan jüri üyesi hakkında bir yıl hapis cezası veriliyor.

Nitekim Zarrab davasında da büyük jüri Aralık 2015’te toplanarak, New York Güney Bölge Federal Savcılığının Reza Zarrab hakkındaki iddiaları için “dava açılmasına” hükmetmişti. Ancak büyük jürinin bu kararı “mühürlenmiş” ve kamuoyuna açıklanmamıştı. Daha sonra, Mart 2016’da ABD’ye giden Reza Zarrab, Amerikan topraklarına indiği anda, üç ay önce büyük jüri tarafından onaylanıp, gizlilik kararı koyulmuş Aralık 2015 tarihli iddianame gerekçesiyle gözaltına alınmıştı.

New York’ta bu hafta başlayacak ve kamuoyuna açık olarak görülecek Zarrab/Atilla duruşmasında ise “duruşma jürisi” yer alacak.

DURUŞMA JÜRİSİ- Duruşma jürisi, 6 ila 12 kişiden oluşuyor. Sayı olarak da çoğu zaman büyük jüriden az olduğu için, “küçük jüri” olarak da anılabiliyor. Duruşma jürisi, savcılık ve savunma tarafından duruşmalar boyunca ortaya koyulan sanığın aleyhinde ve lehindeki tüm deliller ile tanıkları dinliyor, ardından da sanığın atılı suçları işleyip işlemediğine karar veriyor.

İki jüri arasındaki en büyük fark ise, “şüphe” konusunda ortaya çıkıyor.

Büyük jüri, sanığın suç işleme “şüphesi” üzerine yargılanmasını kabul ederken, duruşma jürisinden sanık hakkındaki delilleri kesinlikle ikna edici bulmaları beklenir. (Standard of proof-ispat standardı ilkesi)

Kaynak Sözcü