TMMOB bileşenleri halk ve mühendis için denetim istedi

TMMOB bileşeni Gıda, Kimya ve Ziraat Mühendisleri Odaları’nın Kocaeli Birimleri tarafından, 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında İstihdamı Zorunlu Personel (İZP) olarak çalışan meslektaşların sorunlarını birlikte değerlendirmek, tartışmak ve çözüm önerileri konusunda meslektaşların görüş ve önerilerini almak amacıyla bir çalıştay gerçekleşti.

RAPOR İL MÜDÜRÜ

YÜKSEL ÇİL’DE

Çalıştay kapsamında toplantıların yanı sıra bir anket düzenlenerek sorunlar, istatistiki olarak da tespit edildi. Bu kapsamda hazırlanan rapor Kocaeli Tarım ve Orman İl Müdürü Yüksel Çil’e de teslim edildi. Buna göre gerek raporlara gerek anket sonuçlarına yansıyan ve çözüm bekleyen belli başlı sorunlar özetle şöyle sıralandı:

İstihdamı zorunlu personelde taban ücretin net 6 bin 520 lira olmasına karşın bu ücretin ödenmediği,

Taban ücretin altında çalışamayacağını söyleyen mühendisin işten atılmakla tehdit edildiği,

Asgari ücrete kadar düşük rakamlarla çalışan mühendislere işletmenin sıkıntı yaşamamak için banka üzerinden bu meblağı yatırıp belgelediği ancak aradaki farkı geri aldığı,

Bu aleni dolandırıcılıkta SGK’nın denetimden çekilmesinin de etken olduğu,

Bakanlığa bağlı bazı Tarım İlçe Müdüdlükleri’nin yönetmeliğe dair bile bilgi sahibi olmadığı,

-Başta zincir marketler olmak üzere-

Giderek artan gıda taklit ve tağşişlerin önüne geçmek için kapasitesine bakmaksızın tüm gıda ve gıda ambalajı üreten işletmelerde mühendis çalıştırılmasının zorunlu hale getirilmesi

raporda dikkat çeken detaşlar oldu.

İZMİT VE GEBZE’DE TOPLANTILAR

Çalıştayda yaygın olarak Kocaeli Bölgesi’ndeki meslektaşlara çalışmamız hakkında bilgi verildi ve meslektaşlar bu çalışmaya davet edildi.

Çalıştayda 31 Ekim 2020’de İzmit’te,

04 Kasım 2020’de Gebze’de olmak üzere iki ayrı çalışma grubunun toplantıları pandemi kurallarına uyarak temsili katılım ile yapıldı.

İSTATİSTİKİ TESPİT İÇİN ANKET

Çalışma Grupları tarafından, İZP olarak çalışan, ayrıca genel olarak tüm çalışan meslektaşların çalışma yaşamında yaşadığı sorunlar değerlendirildi, çözüm önerileri ortaya kondu. Ayrıca, meslektaşların sorunlarını istatistiksel olarak görmek için bir anket çalışması düzenlendi.

YÜKSEL ÇİL’E RAPOR SUNULDU

Bu çalışmalar sonucunda bir rapor hazırlandı. Oda temsilcileri tarafından, Kocaeli Tarım ve Orman İl Müdürü Yüksel Çil makamında ziyaret edilerek raporumuz sunuldu. Çil ile meslektaşların sorunları paylaşıldı, nasıl bir işbirliği yapabileceğimiz konuşuldu. Görüşmenin verimli geçtiği belirtildi. Gıda, kimya ve ziraat mühendislerinin önemli kısmının İZP statüsünde çalıştığı kaydedilip şu tespitler aktarıldı:

ÜÇ ODANIN ORTAK

BELİRLEDİĞİ ÜCRET

“2021 yılı İZP taban ücreti net 6 bin 520 TL’dir. Bu ücret kamuda çalışan 4/1 derecedeki bir memurun maaşı baz alınarak, Gıda, Kimya ve Ziraat Mühendisleri Odaları Genel Merkezleri tarafından belirlenmekte ve üç oda ortak protokol imzalayarak kamuoyuyla paylaşmaktadır.

ORTALAMA ÜCRETE DÖNÜŞTÜ

Bildiğimiz gibi taban ücret, belirlenen minimum ücret demektir. Yani mühendisin bu ücretin altında bir ücretle çalıştırılmaması için bir güvencedir. Ancak ülkemizde tıpkı minimum işçi ücreti demek olan asgari ücretin (Net 2 bin 825 TL) ortalama işçi ücreti haline gelmesi gibi, İZP taban ücreti de ortalama ücrete dönüşmüş bulunmaktadır.

YÜZDE 65’İ TABAN ÜCRETİ ALAMIYOR

Dört kişilik aile için belirlenen aralık ayı açlık sınırı 2 bin 708 TL, yoksulluk sınırı 9 bin 915 TL olmasına rağmen, işletmeler, meslektaşlarımızın İZP taban ücreti olan 6 bin 520 TL’yi bile fazla bulmaktadır. Üstelik meslektaşlarımızın yüzde 65’i ortalama ücret haline gelen 6 bin 520 TL’lik taban ücreti dahi alamamaktadır.

Ayrıca meslektaşların önemli bir kısmına da asgari ücret (Net 2 bin 825 TL) dayatılmaktadır.

Bir mühendisin ücreti yoksulluk sınırının altında olmamalıdır. İZP taban ücreti, ortalama mühendis ücreti değil, asgari-minimum ücrettir!

Yapılan çalıştay sonucu hazırlanan anket sonuçlarıyla birlikte raporun ana başlıkları ise şöyle:

• Kocaeli ilimizde, gıda ve gıdayla temas eden işletmelerde çalıştırılması zorunlu personel olarak çalışan mühendislerin yüzde 92’si gıda mühendisi; yüzde 7’si ziraat mühendisi, yüzde 1’i kimya mühendisidir.

• Ancak bu mühendislerin yüzde 64,9’u, çalıştığı işletmede odaların belirlediği taban ücretin (2021 yılı için net 6 bin 520 TL) dahi altında ücretlerle çalıştırılmaktadır. Sigorta primleri bu ücret üzerinden yatırılmamaktadır.

TABAN ÜCRETİ BANKAYA YATIRIP

FAZLASINI GERİ ALIYORLAR

• İZP olarak çalışan mühendislerin yüzde 22,8’inin sigortası İZP taban ücreti üzerinden yatırıldığı halde maaşı asgari ücret (2021 yılı için net AGİ dâhil 2 bin 825 TL) olarak verilmektedir. Yasal otoritelerle sorun yaşamak istemeyen işverenler, taban ücreti net 6 bin 520 olarak bankaya yatırmakta, ancak ücretin asgari ücret (2 bin 825 TL)’den fazlasını elden geri almaktadırlar. 

BİR SGK KLASİĞİ: DENETİM YETERSİZ

• Meslektaşlarımızın yüzde 10,5’i İZP taban ücretleri ve SGK primleri konusunda yaşadıkları sorunun sebeplerinden biri olarak SGK’nin gerekli denetimleri yapmıyor olmasını belirtmişlerdir. SGK ile TMMOB arasında geçmişte imzalanan sözleşme ile SGK mühendislerin taban ücretlerinin yatırılıp yatırılmadığını denetliyordu. Bu da sorunun çözümünde bir ilerleme sağlıyordu. Ancak SGK tek taraflı olarak bu sözleşmedeki imzasını çekti. Bugün SGK’nın, mühendislerin taban ücretlerini alması, sigortaların taban ücret üzerinden yatırılması konusunda denetim görevini yerine getirmemesi, içinde yaşadığımız ağır pandemi ortamında meslektaşlarımızın sorunlarının daha da kötüye gitmesinin sebeplerinden biri olmuştur. SGK’ nın yeniden İZP ve tüm mühendislerin taban ücretlerinin denetlenmesi sürecine katılması gerekir.

• SGK ve Çalışma Bakanlığı’nın, İZP’nin şikâyetini beklemeden, işletmelerde denetim yapması ve uygunsuzluklar varsa gerekli yaptırımları uygulaması, mühendislerin yaşadığı en önemli sorunlardan biri olan taban ücretlerin alınmaması konusunda olumlu bir adım olacaktır.

• Meslek odalarının, üyelerinin haklarını korumak için kamusal görevini yerine getirmek üzere, çalışan mühendislerin SGK bildirgelerini kontrol edebilmesiyle ilgili bir protokol yapılabilir.

• Meslektaşlarımızın yüzde 16,8’i Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gıda işletmelerinde daha etkin denetim yapması, meslek örgütlerinden alınan İZP belgelerinin sorgulanması ve gerekli yaptırımları uygulamasının, İZP olarak çalışan mühendislerin yaşadığı sorunların çözümünde etkili olduğunu bildirmiştir.

• Tarım İl ve İlçe Müdürlükleri (kontrol görevlileri) gıda işletmelerine yaptıkları denetimler sırasında, İZP belgelerini titizlikle denetleyip, gerekli yaptırımları zamanında uygulamaları, burada çalışan meslektaşlarımızın işini kolaylaştıracaktır.

• Tarım ve Orman Bakanlığı’nda, gerek bu kontrollerin, gerekse gıda güvenliğinin sağlanması için etkili ve yeterli denetimler yapılabilmesi için, gıda, kimya ve ziraat mühendisi istihdamı arttırılmalıdır.

• Tarım İl ve İlçe Müdürlükleri (kontrol görevlileri) gıda işletmelerine “İşletme onay belgesi” ve “İşletme kayıt belgesi” verdikleri süreçte ve daha sonraki süreçte yaptıkları denetimler sırasında, geçerliliği devam eden kapasite raporlarını ve sigorta dökümlerini kontrol ettiği takdirde, 5996 sayılı Kanun kapsamında birçok işletmenin de istihdamı zorunlu personel çalıştırma zorunluluğu ortaya çıkabilecektir.

• Bazı Tarım İlçe Müdürlükleri, yönetmelik değişikliği ile gıda, kimya ve ziraat mühendisleri için meslek odalarından alınan İZP belgesi zorunlu olmasına rağmen, bu bilgiden haberdar olmadıklarını söylemektedirler. Kendilerinden bilgi talep eden işletmeleri de yanlış yönlendirmektedirler. Bu yüzden meslektaşlarımız sıkıntı yaşamakta, işveren yasal yükümlülüğünü yerine getirmekten imtina etmekte, İZP belgesi almadan çalışmaya devam etmektedir.

• Tarım İl ve İlçe Müdürlükleri ile Gıda, Kimya ve Ziraat Mühendisleri Odaları’nın, işletmelerde gıda güvenliğinin teminatı olan meslektaşlarımızın sorunları konusunda bilgilendirmeler, fikir alışverişi yaparak işbirliği yapması olumlu olacaktır.

• Ülkemizde gıda güvenliği, gıdalarda taklit ve tağşiş, gıda zehirlenmeleri kronik sorunlara dönüşmüş durumdadır. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından dönem dönem açıklanan taklit ve tağşiş yapan firmaların listelerinde de bu durum açıkça görülmektedir. Gerek halk sağlığını güvenceye almak, gerekse gıdalarda taklit-tağşiş ve gıda güvenliği sorunlarının çözümü için gıda, kimya ve ziraat mühendislerinin önemi büyüktür. Bu yüzden, kapasitesine bakmaksızın bütün gıda ve gıda ambalajı üreten işletmelerde mühendis çalıştırılması gereklidir.

• İZP taban ücretinin altında ücretlere çalışamayacağını söyleyen meslektaşlarımız işten çıkarılmakla tehdit edilmektedir.

• Gıda işletmelerinin ilgili branşlardan mühendis istihdam etmesi, üretim kalitesini ve verimliliğini arttıracak, gıda güvenliğini güvence altına alacak, gıdalardan kaynaklanan halk sağlığı sorunlarının önlenmesinde etkili olacaktır.