Beslenmemizi gözden geçirip, büyük fayda sağlayacak püf noktalar ile sıcakları daha kolay atmak mümkün oluyor.
Özel Yüzyıl Hastanesi Diyetisyeni Burhanettin Yıldız , son yılların en yüksek sıcaklığının yaşandığı günlerde, sıcaklardan korunmak için neler yapılması gerektiğini muhabirlerimiz Pınar Topal ve Aleyna Hırçın’a anlattı.
Su içmeliyiz çay, kahve, nescafe gibi içecekleri çok tüketiyoruz ancak bu içecekler maalesef suyun yerini tutmamakta. Günde sadece 2-3 litre su tüketimi gerekmekte. Ama isteyen diğer sıvıları da tüketebilir. Su ve çay, kahve ayrımının iyi yapılması gerekir.
Soru/Günün hangi saatlerinde dışarı çıkmalıyız?
Dyt.Burhanettin Yıldız: 12-1 arası güneşin ilk geldiği saatler haricinde 2-3 gibi çıkabiliriz.
Soru/Yaz mevsiminde nasıl giyinilmeli?
Dyt.Burhanettin Yıldız: Ülkemizde genellikle kadınlar tesettürlü oluyor. D vitamini eksikliği kadınlarda çok sık görülmekte o yüzden güneş ışığından yeterince faydalanabilmek için kısa kollu şeyler tercih edilebilir. Dediğim gibi özellikle güneşin dik geldiği saatler haricinde çünkü D vitamini kaynağı sadece güneş ışığında var. En azından bir 15 dakika balkonda veya terasta gün ışığından faydalanılmalıdır. Sadece bilek ve kol kısmından D vitamini alınabiliyor.
Açık renkli giysiler koyu renkli giysilere göre daha az güneş ışığını çeker bu sebeple günlük hayatımızda açık renkli giysiler tercih etmemiz gerekir.
Soru/ Su tüketiminin yetersizliği ile dehidratasyon riski taşımaktayız. Bunun önlenmesi için günde ne kadar su/sıvı tüketmeliyiz?
Dyt.Burhanettin Yıldız: Bunun için kış aylarında 1 ve 2 litre diyoruz. Ama yaz aylarında vücut daha fazla ter attığı için 2 ile 3 L arası su tüketimi yeterli olur. İnsanlarda su ve sıvı tüketimi karıştırılabiliyor. Gelen hastalar ‘’Hocam ben 2-3 L su içiyorum’’ diyor. Ama aslında su içmiyor çay, kahve, nescafe gibi içecekleri çok tüketiyor bu içecekler de maalesef suyun yerini tutmuyor. Günde sadece 2-3 L su tüketimi gerekiyor. Ama isteyen diğer sıvıları da tüketebilir. Su ve çay, kahve ayrımının iyi yapılması gerekir.
Soru/ Yaz aylarında portakal suyu, limonata gibi içecekler de tercih ediliyor. Su yerine bunları tercih etmek doğru mudur?
Dyt. Burhanettin Yıldız: İçilebilir ama onları şöyle tercih etmek lazım. Ben şimdi portakal suyu içilebilir diyeceğim ama kişi şeker hastası çıkacak bu sefer portakal suyu fazla tüketildiği zaman şekeri çıkacak yani taze sıkılmış meyve suyu tüketebiliriz, soda tüketebiliriz. Yani kişinin kan parametrelerine göre tercih edilebilir. Eğer kişinin kan değerlerinde, şekerinde bir sorun yoksa tüketilebilir. Basit şeker almaması lazım çay şekerini. Biliyorsunuz ki hazır meyve sularında basit şeker bol miktarda kullanılıyor. Çok fazla kötü meyvelerden hazırlanıyor bu meyve suları. Aslında yiyemediğimiz meyveler bize meyve suyu olarak geri dönüyor. Ama tüketilebilir, dünyanın sonu değil.
Soru/ Yazın hangi meyveler tüketilmeli? Uzak durmamız gereken meyveler
nelerdir?
Dyt. Burhanettin Yıldız: Biraz daha sulu meyveleri tercih edebiliriz. Çünkü dediğim gibi dehidratasyon (su atımı) fazla olduğu için daha sulu meyveleri tercih edebiliriz. Mesela bu meyveler karpuz, kavun, çilek, kiraz. Yalnız bunların tüketimine çok dikkat etmek lazım, sınırı geçmemek lazım. Normalde 1 porsiyon değeri 1 yumruk büyüklüğü kadardır. Mesela tekli meyvelerde armut, elma, şeftali gibi meyveler 1 porsiyon değeri taşır, bunlar tüketilebilir. Karpuz da yumruk büyüklüğünde tüketilebilir ama taneli meyvelerde çilek, kiraz bunları oturup 1 kilo yiyen hastalarım var. Günde 3 porsiyon meyve hakkınız var mesela 3 yumruk meyve yiyebiliriz Ama bunları ara ara yemeliyiz en azından tatlı ihtiyacımızı karşılaması için. Sabah-öğle veya öğle-akşam arası tüketilebilir. Uzak durulması gerekenler de; yaz meyveleri şekerli meyvelerdir. Örneğin muz, üzüm, kavun, karpuz.. Bu meyvelere dikkat edilmesi gerekiyor çünkü şekeri yükseltebilir. Tüketilebilir yasak değil ama ara ara tüketilmesi daha doğrudur. Günde 3 öğün karpuz hakkımız varsa sabah-öğle, öğle-akşam, akşam-gece yatmadan önceki aralıkta bu hakkımızı kullanabiliriz.
Soru/ Artan sıcaklıklarda riskli gruplar hangileri?
Dyt.Burhanettin Yıldız: Orta yaş üstü ve kronik hastalığı olanlar mesela kalp hastalığı veya böbrek yetmezliği olanlar. Böbrek yetmezliği biraz daha komplike bir hastalıktır. Su içilmesi gerekir fakat fazla su içildiğinde böbreği yorabilir. Mesela kesinlikle kalp hastalarının özellikle böbrek hastalarının güneşin dik geldiği saatlerde dışarı çıkmamaları gerekir. Çünkü çok su içildiğinde böbrek yoruluyor su içilmediği zaman vücut yoruluyor. O yüzden arasını kuramıyoruz. Mesela normal bir insanın yaz aylarında 2L su içmesi lazım ama bir böbrek rahatsızlığı olan birinin 1,5L su alacakken 2L su böbreği yorabilir. Dışarı çıkıldığı zaman bu ihtiyaç artacaktır. 1,5L yetmeyecek daha fazla su içilecek o yüzden böbrek hastalıklarından kardiyovasküler hastalıklarda kalp hastalıklarında, şeker hastalarında, metabolik hastalığı olanların ve 10-12 yaşına kadar olan çocukların güneşin dik geldiği saatlerde dışarı çıkmaması gerekir. Sıralama yaparsak 1. Böbrek hastalığı olanlar, 2. Kalp hastalığı olanlar, 3. Metabolik hastalığı olanlar, 40 yaş üstü 10 yaş altı riskli grupların başında gelir.
Soru/ Şeker hastaları ne yapmalı, neler tüketmeli?
Dyt. Burhanettin Yıldız: Şeker hastalığı uzun süre açlık demektir. Bazı insanlar 2 öğünle beslenirler bir sabah bir akşam. Uzun süre aç kalırlar ve bir anda yüklenirler bu yüzden şeker dalgalanır yani 2 öğün yedikleri için. Mesela gün içinde terleme, halsizlik, el ayak titreme, dilde kuruma, ayakta yanma. Dil kuruluğu çok su içme isteğiyle alakalı zaten şeker hastaları normal yaşantılarında 2-2,5L su içerler. Bu miktar sıcaklıklarda 4 L’ye çıkınca böbrek yorulur. Bu yüzden şeker hastalarının çok fazla güneş ışığına maruz kalmamaları gerekir. Beslenme olarak ta uzun süre aç kalmamaları lazım. Kanda insülin hormonu vardır. Daha uzun süre aç kalındığı zaman insülin sürekli yükselecektir. Şekeri yüksek olanlara insülin kullanılır, bu şekeri düşürür. Mesela öğle-akşam arası biraz daha uzundur. Saat 3-4 gibi gereksiz bir tatlı yeme isteği gelir. Bu istek şekerin düştüğünü gösterir. Yani o arada bir ara öğün alınmalı. Bu ara öğünde de meyve yenebilir fakat şeker çok hızlı düştü diye fazla yüklenmemek gerekir. Şeker ne kadar düştüyse o kadar hızlı yükselir. O yüzden şeker çok düşürülmemeli, 2.5-3 saat arayla öğün, ara öğün şeklinde beslenmeleri gerekir. Ara öğün alternatifi nedir? Taze meyve olabilir dediğim gibi yumruk büyüklüğünde veya bir avuç kuru meyve, bir avuç fındık, badem olabilir. Galeta benzeri şeyler de atıştırılabilir. Yani şeker hastalarının açlık hissetmemeleri, açlık hissini yenmeleri lazım.
Soru/ Yazın sıcaklar dolayısıyla ortaya çıkan halsizlik nasıl önlenebilir?
Dyt. Burhanettin Yıldız: O halsizliğin sebebi sıvı kaybıdır. Sıvı eksikliğinin tamamlanması lazım taze sıkılmış meyve suyu, soda olabilir. Arada bir çay, kahve olabilir. Ama sıvı eksikliği daha fazla su ile kapatılmalıdır.