Sanat Meclisi, 2019 yılının kasım ayında gerçekleşen sanatta hak ihlalleri raporunu açıkladı. Ekim ayında biraz hafifleyen sanata saldırıların kasım ayında yeniden şiddetlendiği belirtildi:
“Kış başlarken ülkede sanata saldırılar da iyice yoğunlaştı. Sanat insanları bu ay da tutuklandı. Heykeller kaldırıldı. Oyunlar, konserler ve fotoğraf sergisi engellendi, şair susturuldu. Sanata sansür tartışılıyor. İdil Kültür Merkezi yine basıldı. Bir kesim artık saldırılara bakmıyor. Bakmayarak baskıların biteceğini sanıyor ama yanılıyor. Grup Yorum müzikçisi Bahar Kurt’un mahkeme yargıcına sorduğu soru bir bıçak keskinliğinde ortada duruyor ve hepimizden yanıt bekliyor: “Kararı siz mi, yoksa Führer mi verecek?”
Heykellerden kültür merkezine sanat insanlarına herkes bu saldırılardan nasibini aldı. İşte Kasım 2019’da sanat alanının yaşadığı saldırılar:
AKİT’E CEVAP VERDİLER
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) sponsorluğuyla Kadıköy Halk Tiyatrosu tarafından Ümraniye, Fatih ve Esenler ilçelerinde ücretsiz olarak sahnelenecek olan ‘Mor’ isimli oyuna, “Ekrem İmamoğlu, toplumun ahlak yapısıyla bağdaşmayan, kadın haklarını savunmak yerine erkek düşmanlığı yaparak insanların aklını çelen feministlere destek çıkıyor” cümleleriyle saldıran gerici Akit Gazetesi’ne, tiyatro ekibinden cevap geldi. Ayşegül Yalçıner ve Ali Yalçıner imzalı yayımlanan yazılı cevapta, haberin sanata, sanatçıya, kadına saygısı olmayan ve hatta açıkça düşman olan bir zihniyetin ürünü olduğu vurgulandı. Oyunun afişi kullanılarak ‘Ahlaksız oyun’ benzetmesiyle yapılan haber için hukuki sürecin başlatılacağını aktaran Kadıköy Halk Tiyatrosu açıklamanın devamında şu cümlelere yer verdi: “MOR, yaşanmış kadın hikâyelerinden yola çıkarak Ali Yalçıner tarafından yazılmış ve 2017-2018 sanat sezonunda Kültür ve Turizm Bakanlığından destek almış bir oyundur. Feminist bir oyun değildir, feminizm de kötü bir şey değildir. Oyunumuz salt kadın sorununa değinen, kadınlarımıza “susmayın”, bütün topluma da “seyirci kalmayın” diyen ve bu anlamda sözünü esirgemeyen bir tiyatro oyunudur. Bu haber sebebiyle yaşayabileceğimiz her türlü olumsuz durumdan, oyunu izlemeden karalama kampanyası başlatan “Yeni Akit” gazetesi sorumludur. Sanatın toplumu değiştiren, geliştiren ve aydınlatan gücünün farkındalar ve bu yüzden sanattan bu kadar korkuyorlar. Bu zihniyetle mücadeleyi bırakmayacağız.”
ÜZÜMCÜ’YE HOPA’DA ENGELLEME
Tiyatro ve sinema oyuncusu Levent Üzümcü’nün Artvin’in Hopa ilçesinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bir ortaokulun sahnesinde oynayacağı oyun Hopa Kaymakamlığı tarafından engellendi. Oyuncu Levent Üzümcü’nün “Anlatılan Senin Hikâyendir” isimli tiyatro oyunu Hopa Kaymakamlığı tarafından “uygun olmadığı” gerekçesiyle engellendi. Üzümcü, “ilk önce oyunun metnini görmek istediler, gönderdim; bir şey bulamayınca da oynanmaması için bu açıklamayı yaptılar. Tarihe kalsın” ifadelerini kullandı.
REFAHİYE’DE KİTAPLAR İMHA EDİLDİ
Erzincan’in Refahiye ilçesinde geçen yıl jandarmalar tarafından bir eve baskın yapılmış, telefonlara ve evde bulunan kitaplara el konulmuştu. Bu eserlerden biri belgeselci yazar Kazım Gündoğan ve Nezahat Gündoğan’ın İletişim Yayınları tarafından yayımlanan ‘Dersim’in Kayıp Kızları’ adlı kitabı, diğeri ise Kalipso Yayınlarından çıkan İbrahim Kaypakkaya’nın hayatının anlatıldığı kitap. Kitaplar ‘muhafaza’ altına alındıktan sonra geri isteyen kişiler bir daha kitaplarını alamadı. Refahiye Cumhuriyet Başsavcılığı kitapların ‘imha’ edilmesi için talimat verdi. Ancak mahkemeden kitaplarla ilgili bu yönde herhangi bir karar çıkmadı. Olayla ilgili ev baskınına gerekçe olarak ‘örgüte yardım etmek’ iddiası gösterildi. Söz konusu soruşturmayla kitapların herhangi bir ilgisi bulunmamasına rağmen Refahiye Cumhuriyet Başsavcılığı kitapların ‘imha’ edilmesi talimatını verdi. ‘İmha tutanağında’ 3 jandarmanın imzası yer alırken, kitapların nasıl imha edildiğiyle ilgili, “Refahiye Cumhuriyet Başsavcısı’nın talimatıyla komutanlığımız kazan dairesinde video çekimi yapılarak imha edildiği” bilgileri yer aldı.
ŞENOL AKDAĞ TUTUKLANDI
Müzisyen Şenol Akdağ cezaevine kondu. Gece saat 01.30 sularında evine yapılan polis baskınıyla gözaltına alınan sanatçı Şenol Akdağ’a önce 24 saat avukat yasağı konuldu, ardından mahkemeye çıkarıldı ve tutuklanarak cezaevine gönderildi.
ANTALYA ŞEHİR TİYATROSU’NDA KIYIM
Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek tarafından bir sağlık teknikeri, Antalya Şehir Tiyatrosuna (AŞT) şube müdürü olarak atandı. Görevden alınan müdürün devlet tiyatrosu dâhil 20 yıllık sanat kurumu tecrübesi vardı, tarım şube müdürlüğünde atıl bir konuma getirildi. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun “Sağlık teknikerinin ne işi var tiyatroda” diyerek memnuniyetsizliğini dile getirdiği ifade edildi. Sağlık Teknikeri Tiyatro Şube Müdürü Osman Arı, eski sanat yönetmeni Mehmet Özgür ve 12 sanatçıya prova ve oyun olmadığı halde mesai yaptırarak mobing uyguladığı söylendi. Türkiye’nin en önemli tiyatro sanatçılarını depodan bozma bir yerde her gün tutmak suretiyle yapılan uygulama bununla da kalmıyor. Oyun ve prova olmaksızın her gün 09:00 – 16:30 tutuluyorlar ve giriş çıkış imzası attırılıyor. AŞT’de geçtiğimiz günlerde Özgür’ün işten çıkarılmasının ardından Böcek’le görüşmeye giden 48 kişinin daha işine son verilmişti.
SOYLU SERGİ YASAĞINA HAK VERDİ
Hitler benzetmelerine karşı “biz kimseyi gaz odalarında yakmadık” diyen Süleyman Soylu, Cumartesi anneleriyle ilgili bir fotoğraf sergisinin yasaklanmasını bile haklı gördü. CHP Aydın Milletvekili Süleyman Bülbül, Muğla'nın Datça ilçesinde geçen yıl Dünya Barış Günü'nde yapılması engellenen fotoğraf sergisinin neden yasaklandığını, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'ya sormuştu. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Türkiye’deki yayıncılık faaliyetlerinde bakanlığın sansür uygulanmadığını iddia etti ve Türkiye’de sansür kesinlikle yapılmamaktadır” ifadelerini kullandı.
ÇOCUK KİTAPLARI YASAKLANDI
Türkiye Yayıncılar Birliği Genel Başkanı Kenan Kocatürk, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulunun geçtiğimiz aylarda dört çocuk kitabını yasaklamasını hatırlattı ve yasaklama kararının sansür olduğunu ifade etti. Yerel mahkemelerin kitap toplatma kararlarına dikkat çeken Kocatürk, bunun basın savcılığının görevi olduğuna ve yapılanın sansür olarak değerlendirilebileceğine dikkat çekti. Yayıncılar Kooperatifi Başkanı İlbay Kahraman ise klasik anlamda sansürün olmadığını ama yayıncılık sektörünün çeşitli alanlarında farklı biçimlerde sansür uygulandığını belirtti. Yayınevlerinin ve yazarların ülkedeki siyasal ortamdan kaynaklı oto sansür yaptıklarını ifade eden Kahraman, dağıtımcıların bazı kitapları ‘sipariş yok’ diyerek halka ulaşmasını engellediğine dikkat çekti.
DANS FİGÜRLÜ HEYKELLER KALDIRILDI
Gaziantep’in Merkez Şahinbey ilçesindeki Taşkent Meydanı’nda bulunan ve uzun bir dönemdir Siyasal İslamcıların hedefinde olan dans figürlü heykeller kaldırıldı. HÜDAPAR Gaziantep İl Başkanı Mehmet Nakşi Erat iki yıl önceki açıklamasında “Bu heykellerin toplumumuza ne gibi bir faydası olabilir, bu heykeller şu anda neyi anlatıyor, neyi ifade ediyor?” diye sormuş ve “Bu figürler Gaziantep’te kanını döken şehitlerin kanlarına bir hürmetsizliktir. Gaziantep halkının da şahsi manevisine bir hakarettir. Biz kesinlikle bu figürlerin buradan kaldırılmasını istiyoruz” demişti. Aynı şekilde Saadet Partisi de benzer bir tepki göstermişti. Saadet Partisi Genel İdare Kurulu (GİK) üyesi Mehmet Kasapbaşı “Bu gibi heykellerin memlekete ve millete bir faydası yok. Bunların bir an evvel buradan kalkması gerekiyor. Bununla birlikte yine bu heykeller için dünyanın parası harcanıyor. Bu şehitlerin ruhuna azaptır. Bu bizim örfümüze, âdetimize, inancımıza aykırıdır. Biz acilen bunların buradan kaldırılmasını istiyoruz” ifadelerini kullanmıştı. Heykeller, gericilerin oluşturduğu bu baskı sonrasında bulundukları yerden kaldırıldı.
ŞAİR ERGÜLEN’İN PROGRAMI İPTAL EDİLDİ
Şair Haydar Ergülen’in İzmir Atatürk Lisesi’ndeki etkinliği, İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından son anda iptal edildi. Etkinliğe katılmak üzere İstanbul’dan uçakla İzmir’e gelen Ergülen’e iptal haberi uçaktan indikten sonra verildi. Ergülen, iptal kararı üzerine “Çocuklarla elbette şiiri konuşacaktık ama TÜGVA’dan, Ensar’dan da bahsedecektim. Gittiğim her yerde bu konuda konuşuyorum. Burada da konuşacaktım. Etkinliği engelleyerek belki bunu engellemiş oldular” dedi. Şükrü Erbaş ile yılladır etkinlik yaparız ve bizi dinlemeye en çok kadınlar ve ağırlıkla türbanlı kadınlar gelir. Onlarla her şeyi konuşuruz. Hiçbir sorun yaşamadık bugüne kadar. Şimdi İzmir’in en iyi okullarından Atatürk Lisesi’ndeki etkinliğimiz iptal ediliyor. Neden olarak da şikâyeti gösteriyorlar. Okul müdürü iki defa aranmış. İptal etmezseniz müfettiş göndeririz demişler” dedi.
KİLİSE İNŞAAT MOLOZLARI ARASINDA KALDI
Erzurum’un Aziziye ilçesine bağlı Gezköy Mahallesi'nde bulunan Surp Minas Kilisesi, AKP'li ilçe belediyesinin döktüğü inşaat molozları arasında kaldı. 1790 yılında Ermeniler tarafından inşa edilen ve şimdilerde yok olma tehdidiyle karşı karşıya kalan kilise, 2010’da tarihi eser olarak tescil edilmişti. Kilisenin iç duvarlarına çizilen resimler büyük ölçüde silinirken, duvarları ise defineciler tarafından tahrip edilmiş durumda.
GÖKHAN BİRBEN’E SOSYAL MEDYADA “LİNÇ”
Sanatçı Gökhan Birben, Ermenistan’ın Erivan kentindeki konserinde kullandığı “Hemşin dili asimile oldu” sözlerinden ötürü sosyal medyada linç kampanyasına maruz bırakıldı. Memleketi Rize’de açıklama yapan Birben, “Hiç kimse benim ülkeme, bu coğrafyaya olan sevdamı sınayamaz" dedi.
GRUP YORUM’A KÖLN YASAĞI
Grup Yorum'un Köln kentindeki konseri polis tarafından yasaklandı. Köln polisi tarafından yapılan açıklamada, Pazar günü öğleden sonra Braunsfeld semtinde düzenlenmesi planlanan Grup Yorum konserinin “yasaklı terör örgütü propagandası” şüphesi nedeniyle yasaklandığı belirtildi. Açıklamada, konserin yapılacağı yerde bulunan “Almanya’da yasak olan, aşırı solcu bir Türk örgüte ait propaganda malzemesine el konduğu” kaydedildi. Açıklamada, bunun üzerine konserin yasaklandığı, konserin yapılacağı alanın polis tarafından kapatıldığı ve konseri izlemeye gelenlerin geri gönderildiği bilgisi yer aldı. Konser öncesinde etkinliğin propaganda amacıyla kullanılabileceği konusunda ihbar alındığı, Köln Savcılığının da görüşü ile olayla ilgili soruşturma başlatıldığı belirtildi. Grup Yorum üyelerinden Helin Bölek ve Bahar Kurt’un da aralarında bulunduğu beşi tutuklu 15 sanık, “DHKP-C üyeliği” suçlamasından yargılandı… Dava Kasım ayı içerisinde İstanbul’da görüldü, savcının tüm sanıklar için “DHKP-C’ye üye olmak” suçlamasıyla 7,5 yıldan 15’er yıla kadar hapis istemesine rağmen mahkeme heyeti 5 sanığın tahliyesine karar verdi.
DİRENİŞLER MECLİSİ’NİN KONSERİNE YASAK
KHK’liler tarafından oluşturulan Direnişler Meclisi’nin, Şişli Cemil Candaş Kent Kültür Merkezi’nde düzenlemeyi planladığı konser kaymakamlık tarafından yasaklandı. Grup Yorum, Pelin Batu, Orhan Aydın, Ekrem Ataer, İbrahim Karaca ve Mehmet Esatoğlu ve çok sayıda ismin katılması planlanan konserin yasaklanmasına tepki gösteren gruba polis müdahale etti. Basın mensuplarının çekim yapması engellenirken, Ankara’daki Yüksel Caddesi’nde eyleme başlayan ve 324 gün açlık grevi yapan Nuriye Gülmen, kendisiyle birlikte18 kişinin küfür ve hakaretlerle gözaltına alındığını duyurdu. Gözaltına alınan diğer isimden bazıları şöyle: Acun Karadağ, Nursel Tanrıverdi, Nuri Cihanyandı, Batuhan Şengül, Nuran Ayan, Ziya Özder, Engin Karataş, Volkan Çeşme, Aydoğan Yıldız, Taylan Gültekin, Metin Kaleli, Av.Yaprak Türkmen.
MUTLU ÖZTÜRK 50 GÜNDÜR TUTUKLU
Dansçı, Eğitmen Mutlu Öztürk 50 gündür tutuklu. Ekim ayında katıldığı politik bir etkinlikte tutuklanan Öztürk için halen bir iddianame bile hazırlanmış değil. Öztürk’ün öğrencileri ve sanatçı dostları bu durumu protesto ediyorlar. Dansçı Mutlu Öztürk’ü öğrencileri şöyle anlatıyor: “1980'li yıllar... 12 Eylül Darbesinin Galatasaray Lisesinin de üzerinden geçmesine rağmen, kültür sanat kollarında yine de hummalı çalışmalar yapılıyor, her şeye rağmen birlikte üretiyoruz. Mutlu Öztürk, Lise’den sonra Boğaziçi Üniversitesi’nde Tarih Bölümü’nde okurken de asla danstan kopmadı ve Boğaziçi Folklor Kulübü’ndeki çalışmalarıyla dikkat çekti. Ardından bilgisini ve enerjisini öğretmenlik yaparak harcamaya karar verdi. Galatasaray Lisesi'nde, Terakki Vakfı Okulları’nda, Notre Dame de Sion'da binlerce çocuğa alışılmışın dışında tarih anlatımıyla ilham kaynağı oldu. İnsan hakları eğitimi, eleştirel düşünme, alternatif tarih öğretimi alanlarında ulusal ve uluslararası birçok projede eğitici eğitimcisi olarak yer aldı. HDP Şişli İlçe Eşbaşkanı olarak görev yapan Mutlu Öztürk, 13 Ekim’de Beşiktaş’ta düzenlenen 7. Kuruluş yıl dönümü etkinliğinde parti binası önünde gözaltına alınmıştır ve tutuklu olarak yargılanmaktadır.”
İDİL KÜLTÜR’E PERİYODİK BASKIN!
2019 yılında defalarca basılan, zırhlı araçlarla tehdit çemberine alınan İstanbul İdil Kültür Merkezi’ne bir baskın da Kasım sonunda geldi. Bir gece önce onlarca izleyicinin tiyatro izlediği kültür merkezi çok sayıda güvenlik görevlisi tarafından kapıları kırılarak, tahrip edilerek baskına uğradı. Adeta “periyodik bakım” deyimini hatırlarcasına her yıl düzenli olarak en az üç “periyodik baskın” yapılan İdil Kültür Merkezine bu saldırı olmasaydı, bir film gösterimi gerçekleştirilecekti. Kültür Merkezine yapılan bu baskında, içerisinde Grup Yorum üyelerinin de bulunduğu üç kişi gözaltına alındı.”