Her 17 ağustos günü, 1999 yılında gerçekleşen Marmara depremini anıyor, 18 Ağustosta unutuyoruz. Oysa toplumsal acılar öyle üstün körü anmalarla geçiştirilmemeli daha da önemlisi bir daha yaşanmaması adına önlemler alınıp dersler çıkarılmalıdır.
Çünkü Marmara’da beklenen depremle ilgili uzmanlardan önemli uyarılar gelmeye devam ediyor. Örneğin geçtiğimiz günlerde açıklama yapan Prof. Dr. Cenk Yaltırak, 2019 ile 2026 yılı arasında en az 7,5 şiddetinde olması beklenen depremin 2,5 dakika süreceğini söyledi.
Peki, önlem var mı? 1999 depreminden bu yana 20 yıl geçti. Fakat doğal afetlere karşı devlet politikası ve halkın duyarlılığı gelişmedi. Ormanlar yağmalanıp sermayedarlara peşkeş çekilirken, gece yarısı onaylanan torba yasayla TMMOB’un yetkileri elinden alındı. Birinci dereceden deprem bölgesi olan ve kayıtlı 15 Milyon nüfusu içinde barındıran İstanbul’da afet toplanma alanı olarak belirlenen 493 bölgeden 416 tanesi, alışveriş merkezi, rezidans ve gökdelene, kentin hemen her yerindeki acil ulaşım yolları da otoparklara dönüştürüldü. Bu ve buna benzer onlarca durum farklı şehirlerde de kendini gösteriyor.
Önlem almayanlar cezalandırılıyor mu? 1999 Marmara depremi sonrası yapılara onay veren ve onları denetlemeyen yetkililer hiçbir ceza almazken bütün suç evleri yapan müteahhitlere atıldı. Yargılanan müteahhitlerin çoğu da yerel yönetimlerle birlikte ortak suç işlemenin verdiği yetkiye dayanarak ceza almadı. Haklarında yaklaşık 2100 dava açıldı. 1800'ü hukuki boşluklardan dolayı cezasız kalırken kalan 300 davanın 110 kadarına verilen cezalar ertelenip geri kalan davalar 2007 tarihinde 7.5 yıllık süreleri dolduğu için zaman aşımına uğradı.
Yalova'da 173 dava açıldı. Açılan davalar arasında ceza alan tek isim adı depremle özdeşleşen Veli Göçer, 18 yıl 9 ay hapse mahkûm edildi. "Taksîr nedeniyle 198 kişinin ölümüne sebebiyet vermekten" 18 yıl 9 ay hapis cezasına çarptırılan Göçer 21 Ekim 2004 tarihinde hapse girip 7,5 yıl hapis yattıktan sonra 2011 yılında tahliye oldu.
Düzce Ersoy Apartmanı: 36 kişi öldü, dava zaman aşımına uğradı. Düzce Ömür Hastanesi: 11 kişi öldü, dava zaman aşımına uğradı. Yalova Ceylankent Sitesi: 98 kişi öldü, 2 sanığa verilen hapis cezaları ertelendi. Kocaeli Ubay Apartmanı: 58 kişi öldü, müteahhit hakkında verilen ceza ertelendi. Yüksel Sitesi: 316 kişi öldü, 5 sanığa verilen çeşitli cezalar ertelendi. Can Göçer ve Zafer Çoşkun: Veli Göçer'in oğluyla ortağı yakalanamadığı için haklarındaki dava zaman aşımına girdi. Sakarya: 695 davadan sadece 5 kişiye ceza çıktı. Kocaeli: 600 dava açıldı, 12 kişi 10'ar ay hapis cezası aldı. 6'sının cezası infaz edildi, 6'sı için süre istendi. Yalova: 173 dava açıldı, hemen hemen tamamı sonuçlandı. Ceza aldığı bilinen tek isim Veli Göçer 18 yıl 9 ay hapse mahkûm edildi. Düzce: Yaklaşık 220 dava açıldığı sanılıyor. Yargılamaların sonucunda hiç kimse cezaevine girmedi.
Geçtiğimiz günlerde Karar gazetesinde yer alan habere göre; beklenen Marmara depremin Osmangazi Köprüsü’nün olduğu bölgeden başlayıp hızla batıya doğru ilerleyeceğini söyleyen İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji bölümü öğretim üyesi Profesör Yaltırak, depremin İstanbul depremi değil Marmara depremi olacağını bildirerek, “Ülkemizde herkesin önlem alması lazım, bazı evlerinin değiştirilmesi gerekirken bazı bölgelerde hiç oturulmaması lazım” uyarılarda da bulundu.
Marmara depreminin 20. Yılında şu soruyu hem kendimize hem de kent ve ülke yöneticilerine soralım toplumsal acıları anmak kadar onlardan ders çıkarmak ve önlem almakta önemli değil mi ?