Güneş çarpmasının belirtileri nelerdir?
Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, insan vücudunun, dış ortamın ısısından bağımsız olarak vücut sıcaklığını belli bir derecede tutmaya çalıştığını belirterek, “Güneş çarpmasında temel sorun, bu yeteneğin güneşin direkt veya dolaylı ışınları ve yüksek ortam sıcaklığı nedeniyle kaybedilmesidir. Güneş çarpmasının başlıca belirtileri arasında, ısı düzenleme yeteneğinin bozulmasının beyin başta olmak üzere merkezi sinir sistemi organlarında yaptığı hasara bağlı olarak oluşan baş dönmesi, mide bulantısı, kusma, baş ağrısı, bilinç bulanıklığı, konuşma bozukluğu ve nöbetler yer alır. Ayrıca kalp atış hızında artış veya çarpıntı, kas krampları ve bayılma gibi belirtiler de görülebilir.” dedi.
Bebekler büyük risk altında
Güneş çarpması açısından en riskli gruplar arasında bebekler, yaşlılar ve bazı sağlık sorunları olan bireylerin bulunduğunu da dile getiren Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, şöyle devam etti:
“Özellikle ilk 6 ayındaki bebeklerde termoregülasyon yani vücut sıcaklığını dengeleme yeteneği tam gelişmediğinden bu grup büyük risk altındadır. Yaşlılar da vücutlarının sıvı dengesini koruma yetenekleri azaldığı için yüksek risk taşırlar.
Kalp hastalıkları nedeniyle ilaç kullanan kişiler de güneş çarpmasına karşı daha hassastır çünkü bu ilaçlar vücudun sıcaklık düzenleme kapasitesini etkileyebilir. Böbrek yetmezliği olan veya böbrek değerleri normalin üstünde olduğu için takip altında olan hastalar da sıvı kaybı nedeniyle böbrek fonksiyonlarında bozulma riski taşır ve bu durum diyaliz tedavisine ihtiyaç duyulmasına yol açabilir. Ayrıca, susama mekanizmasında bozukluk olan, Alzheimer gibi hastalıkları nedeniyle sıvı ihtiyacını karşılamakta zorlanan kişiler de güneş çarpması riski altındadır. Bu gruplar, sıcak havalarda ekstra dikkat ve özen gerektirir, zira yeterli sıvı alımı ve serin ortamlarda bulunma bu riskleri azaltmada hayati önem taşır.”
Güneş çarpmasından korunmak için ne tür önlemler alınabilir?
Güneş çarpmasından korunmak için öncelikle güneşin en yoğun olduğu saatlerde (genellikle 10:00-16:00 arası) doğrudan güneş ışığından kaçınmanın önemli olduğunu dile getiren Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, “Açık renkli, hafif ve bol giysiler giymek, şapka ve güneş gözlüğü kullanmak faydalıdır. Bol miktarda su içmek, düzenli olarak serinlemek ve alkolden kaçınmak gerekir. Fiziksel aktivite sırasında sık sık molalar verilmeli ve gölge alanlarda dinlenilmelidir. Ayrıca, güneş kremleri kullanarak cildi güneşin zararlı etkilerinden korumak da önemlidir.” diye bilgi verdi.
Güneş çarpması durumunda ilk yardım olarak ne yapılmalı?
Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, güneş çarpmasının doğrudan bir tedavisinin olmadığına işaret ederek, şu bilgileri verdi:
“Güneş çarpması yaşandığında sadece hastaneye gidip bir ilaçla iyileşmek mümkün değil. Bu yüzden güneş çarpmasını önlemek ve ilk yardım adımlarını bilmek hayati önem taşıyor. Son günlerde acil servislere güneş çarpması nedeniyle başvuran hasta sayısında belirgin bir artış gözlemliyoruz. Ancak hastalarımız, başvuru esnasında genellikle şikayetlerinin besin zehirlenmesi gibi başka nedenlerden kaynaklandığını düşündüklerini söylüyorlar ve neredeyse hiçbir zaman güneş çarpması yaşadıklarının farkında değiller. Ülke olarak genel sağlık okuryazarlığımız iyi düzeyde olmasına rağmen, güneş çarpması konusunda yeterli bilgiye sahip değiliz. Bu da bu konuda yapılacak ilkyardım becerilerimizi negatif yönde etkiliyor. Bu bağlamda, güneş çarpması durumunda yapılacak ilk yardım adımları hayati önem taşıyor.
Güneş çarpması ciddi ve hayatı tehdit edebilecek bir durum
Güneş çarpmasının ciddi ve hayatı tehdit edebilecek bir durum olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Ali Cankut Tatlıparmak, “Özellikle yaz aylarında, sıcak hava dalgalarının sıklaştığı dönemlerde bu konuda bilinçli olmak hayati önem taşıyor. Güneş çarpmasından korunmak için alınacak basit önlemler, ciddi sağlık sorunlarının önüne geçebiliyor. Özellikle risk gruplarındaki kişilerin korunması için ekstra dikkat gösterilmeli ve gerekli durumlarda tıbbi yardım alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki, erken müdahale hayat kurtarır. Güneş çarpması, sıcak çarpması gibi hastalıklar sadece ülkemizde değil, bütün dünyada son 10-20 yılda daha sık görülmeye başlandı.” diye sözlerini tamamladı.