Gerçekliği olmayan tanımlamalar üzerinden deyim yerindeyse ‘edebiyat yapmayı’ sevmem, yapana da sıcak bakmam. Ama, ‘edebiyat yapma’ diye başlayan seslenişlerin altında gerçekleri gizleme gayretlerinden de nefret ederim. Böylesi girişimleri teşhir etmek gerektiğine inanırım.
Gelelim, herkesin uzun zamandır dillendirdiği ekonomik kriz meselesine…
İktidar, her ne kadar ‘ekonomik kriz yok’ dese de, ekonomik kriz söylemlerini ‘boş edebiyat yapma’ olarak nitelendirip karalamaya çalışsa da, gerçekler farklı.
Çünkü, batık krediler 73.6 milyar lira ile dramatik boyutlara ulaşmış durumda. Hal böyle olunca, ortaya çıkan tabloda ‘bankaların durumu nedir ?’ diye baktığımızda, hemen hepsi
icra yoluyla elde ettiği gayrimenkullerle ‘emlak kralı’ unvanını kazanmış görünüyor.
Sözünü ettiğim bu durumu resmi veriler de doğruluyor.
Bankalar, neredeyse emlakçılık yapar hale geldi. Ödenemeyen ticari ve bireysel krediler sebebiyle binlerce konuttan fabrikaya, otelden düğün salonuna, kümesten bağ bahçeye kadar binlerce gayrimenkul bankaların eline geçti. Geri dönmeyen kredilere karşılık haciz yoluyla el koydukları gayrimenkuller nedeniyle bankalar, emlak zengini oldu. Öyle ki, şu günlerde 13 özel, 3 kamu ve 3 de katılım bankasının elinde satışa hazır 12 bin 744 gayrimenkul bulunuyor.
Konuya ilgi duyan kişilerin verdiği bilgilere bakıldığında da, bir kısım gayrimenkulün değerleme aşamasında olduğu için henüz satışa çıkmadığı görülebiliyor. Bunlar da dikkate alındığında, finans sektörünün elindeki satılık gayrimenkul sayısının 15 bini geçmesi yüksek olasılık.
İyi de, halkın ekonomisi nasıl bu hale geldi ?
Yani, halk hesapsız kitapsız hareket ettiği için mi bu durum ortaya çıkıyor ?
Kamu şampiyon
Borç takibi nedeniyle el konulan gayrimenkullerde ise kamu bankaları başı çekiyor. Bankaların internet sitelerinde yer alan ilanlara bakıldığında ise ilanların Anadolu illerinde yoğunlaşması dikkat çekiyor. Kamu bankalarında satılık toplam 6 bin 421 gayrimenkul mevcut. VakıfBank 2 bin 556 gayrimenkulle başı çekiyor. Bankanın elindeki satılık gayrimenkullerin bin 643’ü konut. Ziraat Bankası’nın portföyünde ise bin 962 satılık gayrimenkul ilanı var, bunların 434 tanesi işyeri. Halkbank’ta ise satılık gayrimenkul ilanı sayısı bin 903.
Zeytinyağı fabrikası
13 özel bankanın portföyünde 5 bin 570 tane gayrimenkul satışı ilanı mevcut. 999 ilanla Şekerbank özel bankalar arasında ilk sırada bulunuyor. İkinci sırada yer alan İş Bankası’nın satılık gayrimenkul ilanı ise 893’ü buldu. Bunların 512 adetini konut oluştururken Çerkezköy’de 15 milyon TL'lik fabrika satışı da İş Bankası’nın ilanları arasında yerini aldı. Özel bankaların satılık portföyünde zeytinyağı fabrikasından otellere, kümesten konuta birçok gayrimenkulün satış ilanı yer alıyor.
Katılım bankalarında satılık 753 tane gayrimenkul bulunuyor. Türkiye Finans’ın ipotek yoluyla el koyduğu ve satışa çıkardığı gayrimenkul sayısı şu anda 471.
Bankanın KDV avantajı var
Sorunlu krediler ödenmeyince öncelikle devlet devreye giriyor ve icra çalışmaları başlatılıyor. Halka açık bu ihalelerde bankanın borçlusunun dairesini bankadan önce alma imkanına sahip oluyor. Ancak banka KDV mükellefi olmadığı için icradan aldığı mala KDV vermiyor. Vatandaş aldığında ise KDV veriyor. Bu avantajdan dolayı da bankalar daha iyi alıcı olabiliyor. Böylelikle gayrimenkuller bankanın tapulu edinimi olabiliyor.
1.2 milyon takipte
Bankaların elinde kalan gayrimenkuller sektöre yönelik düzenlemeleri de beraberinde getiriyor. Geçen yıl Temmuz'da bankaların Öz kaynaklarına İlişkin Yönetmelik ile yapılan düzenlemeyle bankaların ellerindeki gayrimenkulleri 3 sene içinde satma zorunluluğu kaldırıldı. Bu baskı kalkınca bankalar ellerindeki gayrimenkulleri satmakta acele etmiyor, piyasa koşullarını gözetebiliyor.
Geçen yılın ilk 11 ayında, bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı 820 bin kişi oldu. Bireysel kredi borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı ise aynı dönemde yüzde 3.4 oranında arttı ve 690 bin kişi oldu. Bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı 2017 Ocak - Kasım döneminde 1.2 milyon kişi olarak belirtildi. Kasım 2017 dönemi itibari ile tasfiye olunacak alacak oranı ise en yüksek olan sektör; yüzde 4.4 ile toptan ve perakende ticaret sektörü oldu.