Doğumdan itibaren 0-1 yaş refleksif hareketler dönemi; 1-2 yaş ilkel hareketler dönemi; 2-6 yaş temel hareketler dönemi; 7-12 yaş ise sporla ilgili dönem olarak ayrılıyor. Her bir motor gelişim dönemi bir diğerinin üzerine kuruluyor. Bu dönemdeki spor terimi sadece egzersiz değil oyun, dans gibi aktiviteleri de içeriyor. Çocukluk döneminde, yani 7-12 yaş döneminde; temel becerilerine hız kazandırma, daha akıcı olma, ip atlama ve taş sektirme gibi tipik geçiş hareketleri sergilenirken giderek daha karmaşık spor türleri seçilmeye başlanıyor. Bu dönemdeki gelişim hızı psikomotor olgunluğa ve bir spor branşına odaklanma ile spor becerilerini uygulama evresi oluyor. Bu sırada kuvvet, dayanıklılık, hız ve denge gibi özellikler gelişmeye başlıyor ve fiziksel performans giderek artıyor.
SPOR YAPAN ÇOCUKLAR NELERE DİKKAT ETMELİ?
- Düzenli spor yapan bir çocuğun fizyolojik gelişimini takip eden ekipte bir hekim bulunması bir zorunluluktur.
- Aynı yaştaki çocukların bilişsel düzeyi, fiziksel olgunluk be yetenekleri çok farklı olabilir. Çocuğa, farklı aktiviteleri keşfetmesi için geniş zaman verilmeli, anne-baba veya yaşıtları bu konuda herhangi bir baskı yapmamalıdır.
- Antrenör veya eğitimci tarafından ortaya konan beklenti ve seçilen hedefler çocuğun psikomotor gelişim düzeyine uygun olmalıdır.
- Çocuk ve ailesine doğru beslenme alışkanlıkları öğretilmeli ve önemi benimsetilmelidir.
- Çocukların vücut yüzey alanları erişkinlere göre fazladır. Bu nedenle çevre ısı ve ortam değişikliklerinden etkilenirler, çok terlemezler. Ortam ısısı yüzme gibi sporlarda dikkatli ayarlanmalıdır. Ortam sıcak ise molalar ve su takviyesi yapılmalıdır.
- Su sporları ile ilgilenen çocuklarda otitis externa sık görülebilmektedir. Bu nedenle silikonlu tıkaçlar kullanılabilir.
- Egzersizler sırasında hareketlerin çok yönlü olmasına dikkat edilmelidir.
HANGİ YAŞTA HANGİ SPOR YAPILMALI?
Pre-puberte (ergenlik öncesi) döneminde, çocuğun ilgisi de dikkate alınarak daha çok atletizm, jimnastik, yüzme ve kayak gibi sporlara ait temel hareket formların yapılandırılması ve teknik becerilerinin geliştirilmesi fizyolojik gelişime daha uygun görülüyor. Yaşlara göre yapılacak spor türleri şu şekilde sıralanıyor:
- Jimnastik: 4 - 6 yaş
- Yüzme: 5 - 6 yaş
- Tenis: 7 - 8 yaş
- Basketbol: 9 - 10 yaş
- Voleybol: 10 - 12 yaş
- Su Topu: 10 - 12 yaş
- Hentbol: 10 -12 yaş
- Atletizm: 10 - 16 yaş
- Kürek: 11 -14 yaş
- Okçuluk: 12 -14 yaş
- Futbol: 12 - 14 yaş
- Boks: 13 -15 yaş
- Halter: 14 - 15 yaş
SPOR YAPAN ÇOCUKLARA BESLENME ÖNERİLERİ:
Spor yapan çocuğun beslenmesi, çocuğun yaşına ve fiziksel aktivitesine göre planlanması gerekiyor. Egzersizden en erken 1 saat önce hafif bir yemek yenmesi öneriliyor. Aç ve tok olmak performansı olumsuz etkiliyor. Kuruyemiş, peynirli bir tost uygun olabilir. Egzersiz sırasında ve sonrasında bol sıvı tüketmek gerekiyor. Sonrasında meyve, kompleks karbonhidratlar tercih edilebilir. Şekerli besinlerin ve trans yağlı yiyeceklerin sporcu beslenmesinde yer almaması gerekiyor. Proteinli yiyecekler ve süt ürünleri de düzenli spor yapan çocukların tüketmeleri gereken ana besin grubu olarak görülüyor.
SPORUN ÇOCUĞA FAYDALARI NELERDİR?
Bedenin esnek hale gelmesi ile temel becerilerin geliştirilmesi, dayanıklılık, denge, el-göz koordinasyonu ve çabukluk kazanımları sonucu motor yetenekler geliştirilmiş oluyor. Erken çocukluk ile başlayan aktiviteler daha organize spor aktivitelerine dönüştükçe bu beceriler hızla gelişiyor. Geç çocukluk döneminde ise güç ve enerji gerektiren egzersizler öneriliyor. Bu sayede postural gelişim olumlu yönde etkileniyor. Çocuklar yarışmalı ve takım oyunlarına hazır hale geliyor. Psikososyal gelişim olarak; basit kurallara uyma ile başlayıp, şarkı söyleme dans etme, oyunlara katılma ile kendini ifade etme ile çocuğun özgüveni pekişiyor. Daha ileri yaşlarda çocukların; grup ve mücadeleci oyunlar ile takım oyuncusu olma, liderlik, disiplin ve ödül sistemi ile sınır bilme, takım ruhu, sırdaşlık ve arkadaşlık gibi duygusal gelişimini etkileyecek özellikler kazanması teşvik ediliyor.