Sanatta hak ihlalleri sürüyor

Sanat Meclisi, 2021 yılının kasım ayı içinde gerçekleşen sanatta hak ihlalleri raporunu yayınladı. “Ülke ekonomisi büyük bir çıkmazda... Düşünce ve ifade özgürlüğünün yasaklarla çevrildiği ülkede bu durumun açıklamasını yapmak da suç sayılıyor. Sanatın da aynı gerekçelerle eli-kolu her gün bir parça daha bağlanıyor. Oyun ve konser yasakları bu sezon da devam ediyor.  62 yıldır sahnede ülke sanatına katkılar yapan oyuncu Genco Erkal hapis istemleriyle yargılanıyor.  Müjdat Gezen, Metin Akpınar gibi o da mahkemede dimdik bir duruşla düşüncelerini savundu. İktidar bu yöntemlerle senelerdir sanatı susturmaya çalışıyor. Ancak bir yerde işler iyi gitmiyorsa sanatın görevi bunu gerekirse ezop diliyle de olsa ifade etmektir. Dilin de ne yazık ki kemiği yoktur ama nedense baskıcı iktidarlar bunu görmek istemiyorlar” denilen açıklamada ihlaller, şu şekilde sıralandı:

ARKA SOKAKLAR SETİNDE İSTİFA

• Kanal D televizyonundaki Arka Sokaklar isimli dizi setinde yaşananlar, çalışanların iş bırakmasına yol açtı. Bu dizide 14 sezondur sanat yönetmenliğini yapan Çiğdem Çimen Şerefoğlu, sosyal medya hesabında "Sigortalarımız ve maaşlarımız ödenmiyor” diyerek istifa ettiğini açıkladı. 16 sezondur ekranda olan dizinin set ekibi de iş bırakma eylemi yapacaklarını açıkladı. Erler Film tarafından çekilen ve yapımcılığını Türker İnanoğlu'nun üstlendiği dizide 24 Ağustos'ta iş başı yapan ekibin sigortalarının 20 Ekim'de başlatıldığı ve toplamda 8 bölüm için alacakların ödenmediği söyleniyor.

TESTİS KELİMESİ MÜSTEHCEN BULUNDU

• Antakya’da Meclis Sanat Kültür Merkezi’nde sahnelenmek istenen Karahindiba oyununun gösterimi, içeriğinde geçen “testis” kelimesinden dolayı müstehcen sayıldı ve Hatay Valiliği tarafından iptal edildi. Oyunun yasaklanması ardından basın açıklaması yapan Sertaç Demir, defalarca Antakya, İskenderun, İstanbul’da oynanan oyunun yasaklanmasına anlam veremediğini; söz konusu testis kelimesinin oyunda cinsel değil tıbbi anlamda kullanıldığını vurgulayarak, mağduriyetin giderilmesini talep etmişti. Konuya dair HDP Adana Milletvekili Tülay Hatimoğulları, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’ya soru önergesi vererek konuyu meclis gündemine taşıdı. Hatimoğulları soru önergesinde defalarca sahnelenen oyunun gösteriminin neden iptal edildiğini sordu.

ORHAN PAMUK’A TAKİPSİZLİK

• Yazar Orhan Pamuk'a yöneltilen ve daha önce takipsizlik kararı verilen "Veba Geceleri" kitabında Mustafa Kemal Atatürk ve Türk bayrağına hakaret ettiği suçlaması yeniden soruşturma konusu oldu. İstanbul Cumhuriyet Savcılığında ifade veren Pamuk, "Ben kitabımda kesinlikle Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ü ima eden yazılar yazmadım. Öncelikle kitabın karakteri Kolağası Kamil'in küçükken kargaları kovaladığına dair bir ifade yoktur. Kuşlara özel merakımdan dolayı kitaplarımda kargayı ele alıyorum. Çünkü küçükken zayıf olmam ve sürekli olarak ailem tarafından karga olarak çağrılmamdan dolayı böyle bir ilgim vardır. Türk bayrağının da Rum eczanenin amblemiyle alakası yoktur. Suçlamaları kabul etmiyorum"  demiş ve savcılığın yürüttüğü soruşturma neticesinde kitap içerisinde Atatürk'e hakaret niteliğinde herhangi bir ifadenin olmadığı belirtilerek takipsizlik kararı verilmişti.

ÜZÜMCÜ İFADE VERDİ

• Tiyatro Sanatçısı Levent Üzümcü, Kadıköy'deki Kilise Meydanı'nda gerçekleştirdiği sokak performansında "halkı kin ve nefrete sevk etmek" suçlamasıyla hakkında açılan soruşturma için ifade vermeye gittiğini duyurdu ve "Bu ifadeyi vermeyi hak eden o kadar çok şahıs olmasına rağmen; 'adalet' o şahısların kölesi olduğu için ben ifade verdim. Bir gün gerçek suçluların ifade verdiğini de göreceğiz" dedi. Üzümcü, şöyle devam etti: "Videoda sadece Nâzım'ın 'Memleketimden İnsan Manzaraları' şiirinin giriş bölümünden Galip Usta'yı okuyorum ve insanların Anayasa'nın 64. maddesini açıp okumalarını istiyorum. Paylaşımımda da ülkeyi şu anda yöneten Cumhur İttifakı'nın Anayasa'nın bu maddesini uygulamadığını söylüyorum. Anayasamızın bir maddesine atıfta bulunmak 'halkı kin ve nefrete götürecek' bir şey değildir." 

CEM YILMAZ’A TEHDİT

• MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin danışmanı Yıldıray Çiçek, tutuklu bulunan Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş'ın durumuyla ilgili "Evrensel standartlarda, bir ülkede böyle şeylerin olmaması gerektiğini düşünüyorum" diyen Cem Yılmaz'ı tehdit etti. MHP'li Çiçek, Cem Yılmaz'ı şu ifadelerle hedef aldı: "Cem Yılmaz senden bir isteğimiz var. Terör örgütü PKK’ya ağız dolusu hakaret edebilir misin? Terör örgütü PKK ve uzantılarını kınayabilir misin? Terörist Demirtaş’ın ve Osman Kavala’nın terör örgütü PKK’yı destekleyen açıklamalarına ait videoları evinde oturup izleyip, gizemi çözüp-çözmediğine dair tekrar bir açıklama yapar mısın? Aksi halde ‘Kasımpaşa’dan Apaçi Selim’in selamı var’ desen bile senin bu ihanete destek kampanyasındaki rolün asla unutulmayacak ve seni kurtaran olmayacak Cem Yılmaz…"

REKTÖR, YAYINEVİNİ KAPATTI

• Boğaziçi Üniversitesi’ne bağlı Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, üniversite bileşenlerinin iradesine aykırı şekilde Saray tarafından okula rektör olarak atanan Naci İnci’nin kararıyla kapatıldı. Boğaziçili öğrencilerin kurduğu Boğaziçi TV sayfası haberi, “Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, atanmış yönetim tarafından kapatıldı” diyerek duyurdu. Yayınevi fizik, matematik, iktisat, tarih, siyaset, sosyoloji, psikoloji ve felsefe gibi pek çok alanda yazılan kitapları yaklaşık çeyrek asırdır basımını yapıp okuyucuyla buluşturuyordu.

KİLİSE HARABEYE DÖNÜŞTÜ

• Dersim’in Hozat ilçesine bağlı Ergen (Geçimli) köyünde bulunan Ergany Kilisesi, bakımsızlıktan harabeye dönüştü. Taş duvarlarında bulunan kitabeye göre kilise, 975 yılında Prens Hancit Mxit tarafından Meryem Ana anısına inşa edildi. Söz konusu duvarda kazıma tekniğiyle yazılan kitabede, “Bu sunak Beytüllahim’de Kutsal Ruh’un gölgesindeki örtü ile İsa Mesih’i doğurarak babasını sevindiren ve yaşatan Rabb’in annesinindir. Senin için dua ediyorum Kutsal Hizmetkârınız Mxit’ar. Büyük ve Tanrımız, beni, benden önce, kutsal doğuşunuz için şehit olan Beytullahim’in çocuklarına göre sıralasın. Ve bu sunağı 975’te yaptım” bilgisi yer alıyor. Tamamı kesme taşlardan inşa edilen kilisenin yapısında bulunan taşların işlemesinde, oyma, kabartma ve kazıma teknikleri kullanılmış. Ermeni kiliselerinin çoğunda bulunan ve “khaçkar” olarak isimlendirilen haç tasvirleri, yine bu kilisede de taşlara işlenmiş. Ermenilere karşı yapılan 1915 kırımında, kilisenin son rahibi kilisede yakılarak öldürülür. Son rahibin öldürülmesinin ardından Ergany ismi Ergen olarak, 1950 sonrası ise Geçimli olarak değiştirilir. Ardından bakımsızlıktan önce kilisenin damı çöker, sonrasında ise duvarları yıkılmaya başlar. Yine bölgede bulunan bazı kimseler tarafından kilise duvarları tahrip edilmiş durumda. Kilise duvarlarına yapılan boya ve yazılamalar da kiliseyi tahrip etmiş durumda. Kilisenin koruma altına alınması amacıyla 2012 yılında yapılan başvurunun kabul edilmesine rağmen, kilisenin korunması veya restore edilmesine yönelik bir çalışma yapılmadı.

• İzmir Devlet Opera ve Balesi’nin Elhamra salonunda İzmir Şehir Tiyatrosu’nun temsilleri için yapılan tahsis, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü emri ile askıya alındı.

SES SANATÇISINA

TERÖR ÖRGÜTÜ SUÇLAMASI

• Urfa’nın merkez Karaköprü ilçesinde askerlerce düzenlenen ev baskınında, Serêkaniyeli Arap ses sanatçısı Omar Souleyman, “Terör örgütü üyesi olmak” suçlamasıyla gözaltına alındı. Emniyet sorgusu biten Souleyman, savcılık talimatıyla serbest kaldıktan sonra hakkında herhangi bir somut suç olmamasına rağmen Valilik kararıyla Jandarma kontrolünde bulunan Haran göçmen kampına yerleştirildi. “Kamu güvenliğini tehlikeye soktuğu” gerekçesiyle Valilik tarafından pasaportuna tahdit (sınırlama, kısıtlama) konulan Souleyman hakkında, deport (ilgili güvenlik birimi tarafından ülkeden sınır dışı edilmek) ve idari gözetim altında tutma kararı alındı. Hala Haran göç kampında tutulan Souleyman, Suriye’deki iç savaş sonrası yaklaşık 10 yıl önce Urfa Akçakale ilçesinde ekmek fırını işletiyordu.

KÜRTÇE ŞARKI YASAĞI KONSER İPTAL ETTİRDİ

• Sanatçı Mem Ararat, 4 Aralık'ta Ankara Keçiören Belediyesine bağlı Neşer Ertaş Kültür Merkezi Salonunda gerçekleştirilecek konserinin belediye tarafından "Kürtçe şarkı çalınacağı" gerekçesiyle iptal edildiğini duyurdu. Keçiören Belediyesinden bir yetkili ise, salonun Mehmet Esen adına kiralanmış olduğu için başka bir sanatçının konser veremeyeceğini ifade ederek Kürtçe şarkı çalınacağı için konserin iptal edildiğine yönelik haberlerin asılsız olduğunu belirtti. Mem Ararat, sosyal medya hesabından bir açıklama yayımlayarak, sözleşmenin imzalandığını, biletlerin satışa çıkarıldığını, uçak ve otel rezervasyonlarının yapıldığını söyleyerek, "Bu akşam geç saatlerde Belediyeden bir yetkili Ziz Müzik'i arayarak: 'Konserde Kürtçe şarkı çalınacağını bilmiyorduk, Keçiören Belediyesi olarak buna izin vermeyeceğiz ve bu yüzden tek taraflı olarak sözleşmeyi fesh ediyoruz' denildi. Bundan dolayı Ankara konserimizin iptal olduğunu üzülerek belirtmek istiyorum. Kuşkusuz bu bir nefret suçudur" dedi.

• Beykoz'da dizi çekimleri sırasında set çalışanlarına küfrettiği iddia edilen oyuncu Burak Özçivit hakkında 'Zincirleme şekilde alenen hakaret' suçundan 4 yıl 1 ay hapis cezası istemiyle dava açıldı. Özçivit, iddianameyi kabul eden Beykoz 3. Asliye Ceza Mahkemesi’nde hâkim karşısına çıkacak.

GENCO ERKAL YALNIZ DEĞİL

• Tiyatro sanatçısı Genco Erkal hakkında, "Cumhurbaşkanı'na hakaret" iddiasıyla 4 yıla kadar hapis istemiyle açılan davanın ilk duruşması İstanbul 16. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Erkal 19 Kasım'da yaptığı paylaşımda, "25 Kasım günü Cumhurbaşkanı'na hakaretten yargılanıyorum. Suçum, Twitter paylaşımlarımda, 1-Cumhurbaşkanı'nın diplomasını sorgulamak. 2-Kaç çocuk yapılacağına karışmasın demek. 3-Ayder Yaylası'ndaki yapılaşma girişimine karşı çıkmak. 4-Türk usulü başkanlık sistemini eleştirmek" demişti. Duruşmayı sanatçı Fazıl Say, eşi Ece Dağıstan, CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu, CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, TİP Milletvekili Ahmet Şık, Erkal'ın dostları ve hukukçular takip ediyor. Gazeteciler salona alınmazken Erkal alkışlar eşliğinde duruşma salona girdi, çıkarken de 'Genco Erkal yalnız değildir' sloganı atılarak alkışlandı.

SESAM’A TEPKİ

Sinema sektöründe, özellikle Yeşilçam filmlerinin yapımcı, oyuncu ve filmin eser sahibi sayılan tüm çalışanları uzun yıllardır telif mücadelesi veriyor. Ancak Türkiye Sinema Eseri Sahipleri Meslek Birliği (SESAM) üyesi olan özellikle Yeşilçam’ın yapımcıları uzun yıllardır telif ücreti alamadıklarını dile getirerek SESAM’a yükleniyor. Son olarak Yetki Belgesi Yönetmeliği de ‘95 yılı öncesinde sektörde yer alan isimler tarafından SESAM’a tepki gösterilerek imzalanmadı. Yetki Belgesi imzalamayan isimlerden  sanatçı Mehmet Ergin Soyarslan, sinema sektörünün teliflerinin müzik sektöründeki telif uygulamaları gibi olması gerektiğini savundu. Kendisinin hem Musiki Eseri Sahipleri Grubu Meslek Birliği (MSG) üyesi, hem de SESAM üyesi olduğunu belirten Soyarslan, müzik meslek birliklerine yapılan ödemeler gibi aynı şekilde sinema birliklerine de ödeme yapılmasının talep edildiğini dile getirdi. Erman Film’den Fuad Erman da SESAM’ın üzerinde bir atalet olduğunu ve işlevini yerine getirmediğini iddia etti. Erman, televizyonlarda filmlerin şu an “korsan” bir biçimde oynatıldığını dile getirirken, yıllardır oturmayan bir sistem olduğunu, yerleşmiş bir sistem istediklerini belirtti. Erman, “Bu şartlar altında Yetki Belgesi’ni imzalayıp SESAM’a tam yetki verirsek bu organizasyonla bunun altından kalkamazlar” dedi.  SESAM 2. Başkanı Hakan Türkşen ise, “Biz sinemacıları koruyan bir kuruluşuz. Bize yetki vermezlerse bu ustalarımızın, ağabeylerimizin haklarını nasıl koruyacağız” diye sordu. Türkşen, yetki belgesinin “bir avukata vekâlet verilmesi” anlamına geldiğini belirtti. Türkşen, şu an beş meslek birliğinin bir araya gelerek konfederasyon kurmak için çalışma yaptığını da dile getirerek “Otellerden, televizyonlardan ya da Netflix’ten telif alınması için, aynı müzisyenler gibi ortak tarife hazırladık, ortak olarak imzalar atıldı. Kültür Bakanlığı bunun için yavaş yavaş kurumlara ihtar çekmeye başlayacak. SESAM’dan şikâyet edilerek bir yere varılamaz. Telif hakları kanununun çıkması için yapılması gereken tek şey bir araya gelmek” diye konuştu