Arı Sokması: Nedir, Ne İyi Gelir, Korunma Yolları Nelerdir?

Bal arısı, yaban arısı gibi çeşitli arı türlerinin insanı sokması ile hafif ya da orta şiddetli alerjik reaksiyonlar görmek mümkündür.

Arı sokması ile alerji gelişimi riski arıcılık işi ile meşgul insanlarda normal popülasyona göre biraz daha yüksek olabilir. Başta arı olmak üzere çeşitli böceklerin sokması ile meydana gelen reaksiyonlar, alerji dışında sıklıkla kızarıklık, şişlik, kaşıntı ve tahriş olarak sıralanabilir.

Alerjik reaksiyonlar çok sık görülen durumlar değildir ve böcek ısırması ile karşı karşıya kalan insanların küçük bir kısmında ciddi problemlere yol açar. Alerjinin tedavisi, mutlaka acilen ve doğru şekilde yapılmalıdır; çünkü solunumun durması gibi ölümcül komplikasyonlar oldukça hızlı gelişir. Bunun yanında ölümcül komplikasyonlar, çok yaygın değildir. Bal arıları ve eşek arılarının vücudunda bulunan zehir oldukça güçlüdür ve en güçlü alerjik reaksiyonlar arasında ilk sıralarda yer alır.

Alerjik bünyesi olan bireylerde arı zehri, çok daha şiddetli reaksiyonlara yol açmak üzere bağışıklık sistemi cevabını tetikler. Bu bireyler, arı zehrine ilk kez maruz kaldıkları ilk arı sokmasında herhangi bir alerjik reaksiyon göstermeyebilir. İkinci kez bir arı tarafından sokulduklarında ise bağışıklık sistemi nedeniyle alerjik reaksiyon gösterebilirler.

Anafilaksinin sık görülebilen başlıca semptomları aşağıdaki gibi özetlenebilir.

Kurdeşen (ciltte kızarık, kabarık ve kaşıntılı lekeler)
Kızarmış ve bitkin bir yüz
Dilin şişmesi ve solunum yolunu tıkaması
Nefes darlığı
Öksürük ve hırıltılı solunum
Mide bulantısı ve kusma
Karın ağrısı, kramp ve ishal
Baş dönmesi
Baş Ağrısı
Bilinç Bulanıklığı, Senkop (Bayılma)
Koma (2)

Sayılan semptomlardan en az biri görüldüyse ya da daha önceden anafilaksi geçirme öyküsü varsa vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Arı Sokmasına Ne İyi Gelir?

Alerjik reaksiyona yol açmayan sıradan arı sokması vakalarında eğer doğru tanı mümkünse evde alınan çeşitli önlemler genellikle yeterli olur. Bunun yanında birden fazla arı tarafından sokulmak durumu ya da anafilaksi semptomlarından herhangi birinin varlığında acil tıbbi müdahale gerekir. Alerjik reaksiyonlar görüldüğünde acil tıbbi müdahale sıklıkla adrenalin (epinefrin) uygulamasını içerir. Anafilaktik reaksiyon sırasında solunum veya kalp durursa temel yaşam desteği (kardiyopulmoner resüsitasyon- CPR) uygulaması yapılmalıdır. (4)

ADRENALİN UYGULAMASI İLE BİRLİKTE OKSİJEN DESTEĞİ

Adrenalin uygulaması ile birlikte oksijen desteği sağlamak da solunumun devamlılığı için oldukça önemlidir. Solunum sisteminde tahribatın azaltılması ve nefesin açılması için antihistaminik, glukokortikoid (kortizon), beta agonist gibi çeşitli ilaçlar da uzman bir doktor tarafından uygulanabilir. Epinefrin oto enjektör olarak bilinen ilaç formu, bilinen bir arı alerjisi varlığında alerji uzmanı tarafından reçete edilebilir ve hasta ya da hasta yakınının eğitilmesi sağlanarak anafilaksi anında vakit kaybetmeden uygulanabilir. Oto enjektörler, alerjik bireyler ve anaflaksi öyküsü olan bireylerin mutlaka yanlarında bulundurması gereken bir kurtarıcıdır. Otomatik olarak adrenalin enjeksiyonu sağlayan bu iğnenin kullanım şekli uzman doktor tarafından hastaya anlatılacaktır. (3,4)

Bazı alerji testlerinin yapılması, korunma ve tedavi planlamalarının etkin ve doğru bir şekilde yapılması ve uygulanması, gerekli vakalarda alerji aşısı (immünoterapi) uygulamaları hakkında bilgi almak için belirli periyotlar ile Alerji ve İmmünoloji doktoru kontrolleri önemlidir. Basit arı sokmalarında varsa iğnenin dikkatlice ciltten uzaklaştırılması, su ve sabunla bolca yıkama yapmak, buz uygulaması, enfeksiyondan kaçınmak ve cilt bütünlüğünün bozulmasını önlemek için amacıyla bölgeyi kaşımamak evde izlenecek başlıca yollar arasındadır.

ARI SOKMASINDAN KORUNMA YOLLARI NELERDİR?

Daha önce bilinen arı sokması alerjisi varlığında bireylerin bir alerji doktorunun reçeteleyeceği acil müdahale aracını açık hava gezintilerinde yanlarında bulundurması önerilebilir. Şiddetli reaksiyon gösteren bazı bireylerde alerji aşısı olarak bilinen immünoterapi yaklaşımı da faydalı olabilir. Çok parlak ve açık renkli giysilerden kaçınmak da alınabilecek önlemler arasında olabilir. Çiçek kokulu parfüm ve deodorantlar da alerjik bireylerde önerilmez. Özellikle yemek kokuları; sinekler, böcekler ve arıları çekeceğinden yemek pişirmek ve yemek yemek gibi durumlarda daha dikkatli olmak ve korunmak gerekebilir.